آشنایی با اسپیسر بتنی و انواع آن

در این مطلب از خانه معماری قصد داریم شما عزیزان را با مفهوم کلی اسپیسر و انواع اسپیسر بتنی آشنا کنیم. با ما همراه باشبد.

‌اسپیسر چیست؟

خوب است بدانید یکی از اصلی‌ترین دلایل تخریب بتن تقویت شده با میلگرد‌ فولادی، تهاجم عوامل محیطی است. پوشش بتن یا همان فاصله سطح بتن تا سطح اولین میلگرد آرماتور، یکی از مهمترین پارامترهای سنجش کیفیت بتن محسوب می شود. عبور اکسیژن و رطوبت از سطح پوشش بتن ناکافی و انبساط ناشی از اکسیداسیون و همچنین زنگ زدگی سطح میلگرد‌، بتن به طرف بیرون فشار داده شده و خرد می‌شود. به دنبال آن اکسیداسیون میلگرد و تخریب بتن با شتاب بیشتری ادامه پیدا کرده و در نهایت استحکام سازه‌ بتنی به شدت کاهش پیدا می کند. به عبارتی هر ۲ میلیمتر کاهش در پوشش بتن، قادر است عمر سازه بتنی را 10 سال کاهش دهد.

اسپیسرها امکان ایجاد پوشش بتن کافی را فراهم کرده و بدین ترتیب نقش قابل توجه و چشمگیری در افزایش ‌عمر سازه‌های بتنی ایفا می کنند. امروزه از اسپیسرهای پلاستیکی با طراحی خاص‌، مواد اولیه ‌سازگار با بتن‌، حمل و نقل راحت و قیمت مناسب در اشکال‌، انواع و اندازه‌های مختلف‌ برای کاربردهایی نظیر ‌فونداسیون‌ها‌، سقف‌ها‌، دیوارها‌، ستون‌ها و موارد دیگر استفاده می شود.

اسپیسر بتنی چیست؟

اسپیسر بتنی نوعی از اسپیسر است و به ابزارهای ساختمانی اطلاق می شود که در صنعت ساختمان کاربرد دارند. معنی لغوی اسپیسر، فاصله نگهدار است و معمولاً برای تامین فضای بین میلگرد و قالب از آن استفاده می شود. اسپیسرها عموماً ضعف‌های متداول و قابل پیش گیری در سازه‌های بتن مسلح، تاثیر عوامل و عناصر مخرب اطراف را پوشش می دهند. با گذشت زمان اکسیژن، رطوبت‌، کلر‌، سولفات‌ها و سایر عوامل خورنده محیط با نفوذ به درون بتن و تماس با میلگردها می توانند خوردگی میلگرد را تسریع دهند که در نهایت منجر به کاهش عمر مفید سازه می شود. اسپیسر بتن از رسیدن عوامل خورنده محیط به سطح میلگرد جلوگیری می کند.

همان طور که گفته شد با رسیدن رطوبت و اکسیژن به سطح میلگرد، واکنش اکسایش در سطح وسیع از میلگرد انجام می‌شود. این فرایند نوعی زنگ زدگی می باشد که منجر به افزایش حجم میلگرد شده و با فشاری که به بتن تحمیل می شود، ترک هایی در بتن به وجود می آید. اسپیسر بتن برای ایجاد فاصله مناسب بین میلگرد و سطح بیرون بتن مورد استفاده قرار می گیرد. در حالی است که پوشش بتنی روی میلگرد می‌تواند به عنوان مهم‌ترین عامل جلوگیری از خوردگی به شمار رود. زمانی که میلگرد در سطح بتن نمایان شود، اثر شیمیایی رطوبت و عوامل خورنده سرعت قابل توجهی پیدا می‌کند. به طوری که هر دو میلیمتر کاهش در ضخامت بتن روی میلگرد می تواند ۵ سال از عمر سازه و همچنین دوام و عمر و پایایی ساختمان را کاهش دهد.

اسپیسر پلاستیکی و چرخشی

اسپیسر بتن پلاستیکی دارای طراحی خاصی و مواد اولیه سازگار با بتن هستند. حمل و نقل آن ها راحت و قیمت مناسبی دارند. این اسپیسرها در اشکال، انواع و اندازه‌های مختلف تولیده شده و از آن ها و برای کاربردهایی از قبیل: فونداسیون‌ها، سقف‌ها، دیوارها‌، ستون‌ها و غیره استفاده می شود. سهولت و ارزان بودن از مزایای بارز اسپیسرهای پلاستیکی است. از اسپیسر های چرخشی در ستون‌ها و دیوارهای بتنی استفاده می شود. هر یک از اسپیسرهای پلاستیکی با توجه به میزان بار تحملی و روش بتن ریزی برای قسمت‌های خاصی از ساختمان طراحی شده و باید در همان بخش از ساختمان مورد استفاده قرار گیرند.

همان طور که گفته شد، اسپیسر بتن یا فضا ساز میلگرد برای ایجاد فاصله میلگرد از سطح بیرونی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از رسیدن عوامل خورنده محیط به سطح میلگرد جلوگیری شود. اسپیسرها بر اساس جنس مواد‌ در انواع مختلفی وجود دارند. فرآیند تولید اسپیسر‌های پلاستیکی سریع است و در اشکال گوناگون تولید می شوند. این اسپیسرها مقاومت بالا و همچنین شکل پذیری آسانی دارند و ارزان‌ترین نوع اسپیسر محسوب می شوند.

معرفی انواع اسپیسر بتنی

همان طور که گفته شد، اسپیسرهای بتنی در انواع مختلفی تولید می شوند و کاربردهای مختلفی دارند. در ادامه به معرفی و بررسی بیشتر انواع اسپیسر بتنی می پردازیم:

اسپیسر سبک، متوسط و سنگین

اسپیسر سبک نیز نوعی از اسپیسرهای بتنی است که استحکام خوبی دارد و دارای تحمل بار نقطه ای تا ۲۵ کیلوگرم می باشد. از آن برای سازه‌های سبک سقف‌های کامپوزیتی، قطعات پیش ساخته بتنی که قطر میلگرد آنها زیر ۱۶ میلیمتر است، استفاده می شود. میزان استفاده اسپیسر بتن سبک در هر مترمربع از واحد سطح ۴ عدد می باشد. اسپیسر متوسط دارای استحکام بالا با قابلیت تحمل بار نقطه ای تا ۱۵۰ کیلوگرم است. این اسپیسر بتنی در سازه‌های با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها و کفسازی‌های نیمه سنگین که قطر میلگرد آنها ۱۰۰ الی ۲۰۰ میلیمتر است، کاربرد دارد. میزان مصرف اسپیسر متوسط در کف‌های متوسط و نیمه سنگین ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح و در تیرها و پوترها ۳ عدد در هر مترمربع می باشد.

اسپیسر سنگین از مقاومت عالی با تحمل بار نقطه‌ای تا ۲۷۰ کیلوگرم برخوردار است و در کفسازی‌های سنگین و پر تراکم مانند فونداسیون و تیر و شناژ که قطر میلگرد آن‌ها از سایز ۱۸ الی ۲۳ میلیمتر است، کاربرد دارد. میزان مصرف اسپیسر سنگین در کف‌هایی با وزن سنگین و پر تراکم ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح و در تیرها و پوترها ۳ عدد در هر مترمربع می باشد.

اسپیسر بتنی: اسپیسر کف و تیرچه

اسپیسر کف در فونداسیون‌ها و کف‌های سنگین مورد استفاده قرار میگیرد و شکل هندسی خاصی دارد. طراحی این اسپیسر طوری است که می‌تواند بار نقطه‌ای تا ۳۰ کیلوگرم را تحمل کند. سایز میلگردهای مورد استفاده در این اسپیسر بین ۸ تا ۳۲ می باشد و در سایزهای 2.5، ۳، ۴، ۵، ۶ ، 7.5 و ۱۰ میلیمتر تولید می شود. لازم به ذکر است، بیشتر مصرف هارد فیلس‌ها برای تیرهای با شبکه سنگین فونداسیون‌ها و کف‌ها ۴ عدد در متر مربع و در تیرها ۳ عدد در متر طول میباشد.

اسپیسر تیرچه همان طور که از نام آن برمی آید مخصوص تیرچه است. این اسپیسر پوشش بتن و فاصله منظم عرض در میلگرد‌های طولی پایین را ایجاد کرده و منجر به تقویت در تیپ سه تایی می شود. تعداد مصرف این اسپیسر در یک تیرچه پس از ۲۰ سانتیمتر در ابتدا و انتهای تیرچه هر ۵۰ سانتی متری یک عدد میباشد.

اسپیسر گرد دیوار، دو شبکه و هارد

اسپیسر گرد دیوار که با عناوین اسپیسر خورشیدی یا چرخشی نیز معرفی می شود، کی از انواع اسپیسر بتنی است که از آن برای سطوح عمومی استفاده می‌شود. کاربرد این اسپیسر در سطوح عمودی مانند: دیوار، ستون و مقاطع مدور است. در انواع بتن‌های پیش ساخته می توان از این اسپیسر بتنی استفاده کرد. لازم به ذکر است، میزان استفاده از این اسپیسر در دیوارها ۳ عدد در هر متر مربع از سطح دیوار و در ستون ۱۶ عدد در ستون‌های با ارتفاع ۳ متری و برای ستون‌های با ارتفاع بالاتر تعداد ۲۴ عدد می باشد.

اسپیسر دو شبکه نوعی از اسپیسرهای بتنی است که دارای مقاومت عالی و تحمل بار نقطه‌ای تا ۳۰۰ کیلوگرم می باشد و از آن دال ‌های بتنی و کف‌ها استفاده می شود. این قطعات به صورت دو تکه تولید شده که قسمت مادگی با پایه، پوشش ۲۵-۳۰ متری ایجاد می‌کند و نری آن هم در سایزهای ۹۰ الی ۱۵۰ میلیمتری می باشد و بر اساس ضخامت سقف باید انتخاب شوند.لازم به ذکر است، استفاده از این اسپیسر‌ها ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح می باشد. اسپیسر هارد در سازه‌های سنگین مانند:فونداسیون، تیرهای سنگین و کف کاربرد دارد و برای میلگردها تا قطر ۳۲ پیش بینی و طراحی شده اند. این اسپیسرها دارای توان و تحمل بار تا ۲۷۰ کیلوگرم می باشند.

اسپیسر گیره دار، بدون گیره و ترکیبی

قبل از هر چیز لازم است بدانید، اسپیسرهای گیره دار در فرایند بتن ریزی ثابت بوده و نمی‌چرخد. نصب آنها نیز بسیار آسان است. به همین دلیل زمانی‌که ثابت بودن و پایداری اسپیسر مهم باشد باید از اسپیسر بتنی گیره دار استفاده شود. گیره هایی که روی این نوع اسپیسر وجود دارند، باعث می‌شود تا سایر میلگردها‌ی مورد استفاده در محدوده معین و خاصی محدود شود. در حالی که اسپیسر بدون گیره بدون گیره محدودیتی برای سایز میلگرد ایجاد نمی کنند. تنها در هنگام نصب چرخش و جابجایی وجود دارد. اگر به پایداری آنها نیاز باشد می توان از وسیله‌ای مثل قلاب سیمی برای جلوگیری از چرخش و حرکت آنها استفاده کرد. این اسپیسر‌ها طوری طراحی شده اند که حداقل تماس با سطح قلاب را داشته باشند. از آنجائیکه این اسپیسرها از جنس پلاستیک هستند، مانع از نفوذ عوامل خورنده می شوند.

اسپیسر ترکیبی، اسپیسر‌هایی هستند که از ترکیب دو یا چند مدل اسپیسر بتن جهت بهره‌گیری از مزایای آنها به‌صورت همزمان و یا به منظور صرفه جویی در زمان نصب و هزینه ایجاد می شوند. اسپیسر دوبل ۳۰-۱۰۰ که یک فاصله نگهدار برای ایجاد پوشش بتنی مش‌های زیرین در ارتفاع ۳۰ میلیمتری و نگهداری مش‌های بالایی در ارتفاع ۱۰۰ میلیمتری جهت استفاده در شبکه‌های دو مش است، یکی از انواع اسپیسر ترکیبی است. جالب است بدانید اسپیسر شبکه دوم می ‌تواند با اندازه‌های مختلف بر روی اسپیسر کفی مونتاژ شود.