طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی و مراحل آن

در این مطلب از خانه معماری قصد داریم مراحل طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی را برای شما عزیزان توضیح دهیم. افرادی که تجربه طراحی پلان معماری ساختمان ‌های مسکونی را دارند، می دانند که برای پیشبرد طراحی پلان به بهترین شکل ممکن، مراحل طراحی آن باید به ترتیب انجام شود. اگر به یادگیری نحوه انجام صحیح این ‌کار علاقه دارید، با ما همراه باشید.

عوامل تاثیرگذار در طراحی پلان ساختمان مسکونی

قبل از هر اقدامی برای طراحی پلان ساختمان مسکونی باید نیازهای ساختمان مورد نظر را شناسایی کنید. چرا که طراحی پلان هر ساختمان بسته به شرایط و نیازهای آن، با ساختمان ‌های دیگر تفاوت دارد. مهم ترین عوامل تاثیرگذار در طراحی پلان ساختمان مسکونی شامل: نیازها و خواسته ‌های کارفرما، ابعاد و مساحت زمین مورد نظر، شکل سایت پلان و دسترسی ‌ها و همچنین شرایط و محدودیت ‌های بنا، ضوابط شهرداری و شهرسازی منطقه مورد نظر، نوع کاربری ساختمان و موارد دیگر می باشد.

مراحل طراحی پلان ساختمان مسکونی

همان طور که گفته شد مراحل طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی باید به ‌ترتیب انجام شود و در ادامه به بررسی این مراحل می پردازیم:

جانمایی سرویس ‌پله و آسانسور

جانمایی سرویس ‌پله و آسانسور در پلان اولین و در حقیقت مهم ‌ترین مرحله از طراحی پلان است. در این مرحله عواملی از قبیل: عرض و شکل زمین، تعداد واحد در هر طبقه، تعداد پارکینگ مورد نیاز در طبقه همکف و زیرزمین باید مورد توجه قرار گیرد. بعد از آن باید درباره شکل سرویس پله و چند طرفه بودن آن تصمیمی اتخاذ کنید. البته در این مورد هیچ قانون کلی وجود ندارد. به عبارتی موقعیت قرارگیری پله و آسانسور در پلان معماری با توجه به شکل و ابعاد زمین و محدودیت ‌های پروژه تعیین می شود. ولی به طور معمول، سرویس پله و آسانسور در پلان ساختمان های مسکونی در وسط قرار می گیرد.

لازم به ذکر است جانمایی صحیح سرویس‌ پله و آسانسور در پلان معماری آپارتمان های مسکونی، در کیفیت سایر قسمت‌ ها تاثیر زیادی دارد. از این رو باید به بهترین شکل انتخاب شود. از جمله بخش های بسیار مهم که طراحی آن ها از جانمایی صحیح باکس سرویس‌پله و آسانسور تاثیر مستقیم می گیرند، شامل: پلان همکف و زیرزمین، پارکینگ و جانمایی محل پارک خودروها در پلان پارکینگ، لابی و ورودی اصلی ساختمان، فضاهای داخلی پلان معماری طبقات، دسترسی‌ها و سیرکولاسیون داخلی پلان معماری طبقات و همچنین نمای ساختمان می باشد.

تقسیم‌ بندی فضاهای عمومی و خصوصی

بعد از این که محل سرویس‌پله و آسانسور در پلان ساختمان مسکونی مشخص شد، نوبت به تقسیم‌ بندی کلی در مورد فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه ‌خصوصی می رسد. این مرحله از طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی با عنوان لکه گذاری پلان معماری معرفی و شناخته می شود. خوب است بدانید، لکه گذاری پلان شامل جانمایی پله و آسانسور نیز می‌ شود، ولی از آن جایی که محل قرارگیری سرویس پله در پلان معماری در روند طراحی پلان، تاثیر مستقیم دارد، به عنوان اولین مرحله انجام می شود. لکه گذاری پلان ساختمان مسکونی علیرغم باور برخی از افراد و هنرجویان، کار دشواری نیست. تنها در ساختمان ‌هایی که دارای مساحت زیاد و یا طراحی های خاص هستند، کمی زمانبر می باشد.

همان طور که در مرحله اول طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی گفته شد، بهترین موقعیت قرارگیری سرویس پله و آسانسور در وسط پلان است. بدین ترتیب می توانید یک سمت پلان را به بخش های خصوصی مانند اتاق خواب و سرویس بهداشتی و حمام و سمت دیگر آن را به بخش های نیمه خصوصی و عمومی مانند آشپزخانه، نشیمن و پذیرایی اختصاص دهید. لازم به ذکر است، در این مرحله از طراحی پلان، ممکن است مجبور شوید موقعیت سرویس پله کمی جابه‌جا کنید.

جانمایی محل آشپزخانه و ورودی در پلان معماری

مرحله سوم از طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی مربوط به جانمایی محل آشپزخانه و ورودی ساختمان است. یکی از مواردی که کیفیت طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی را بسیار تحت تاثیر قرار می دهد، انتخاب بهترین موقعیت آشپزخانه در پلان می باشد.

توجه داشته باشید، طراحی آشپزخانه باید در موقعیتی طراحی شود که از نور و تهویه مستقیم برخوردار باشد. همچنین طراحی باید به گونه ای باشد که امکان دسترسی مستقیم به تراس از آشپزخانه وجود داشته باشد. ورودی آشپزخانه و ورودی واحد مسکونی باید در نزدیکی یکدیگر طراحی شوند و آشپزخانه باید به طور مستقیم با نقاطی مانند پذیرایی، نشیمن و اتاق غذاخوری در ارتباط باشد. لازم به ذکر است، حداقل مساحت آشپزخانه باید حدود ۱۰ درصد زیربنای مفید کل واحد مسکونی باشد. طراحی سینک و گاز نیز بهتر است طوری باشد که خیلی در معرض دید نباشد. مطالعه مطلب مثلث کار در آشپزخانه می تواند برای طراحی و جانمایی محل آشپزخانه در پلان معماری به شما کمک زیادی نماید.

انتخاب لکه ‌گذاری اتاق ‌خواب و حمام در پلان معماری

تصمیم گیری درباره لکه گذاری اتاق خواب و حمام یکی از مراحل بسیار مهم در طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی است که نیاز به دقت زیادی دارد. برای اتخاذ بهترین تصمیم باید حالت ‌های مختلف جانمایی اتاق خواب ‌ها را مورد بررسی قرار دهید.

نکته

توجه داشته باشید، در زمان طراحی اتاق خواب باید یکی از اتاق ها بسته به مساحت بنا، به ‌عنوان اتاق خواب اصلی یا مستر طراحی شود. این اتاق خواب باید نسبت به سایر اتاق خواب ها بزرگ تر باشد. حداقل مساحت اتاق خواب اصلی معمولاً 15 متر می باشد. همچنین یک فیلتر ورودی باید برای اتاق های خواب در نظر بگیرید و طراحی درب اتاق ‌ها باید طوری باشد که اتاق از بخش های دیگر منزل در معرض دید مستقیم نباشد. تا جایی که ممکن است درب اتاق اصلی با سایر اتاق ها باید فاصله داشته باشد.

طراحی کمد با عمق استاندارد 60 سانتی متر در اتاق خواب ها ضروری است. البته عمق یکی از کمدها به منظور نگهداری رختخواب بهتر است بین ۸۰ یا ۱۰۰ سانتی ‌متر باشد. حمام نیز باید در نزدیکی اتاق خواب ‌ها به گونه ای طراحی شود که درب آن از بخش های دیگر خانه در معرض دید نباشد.

ستون‌ گذاری پلان معماری

یکی دیگر از مراحل طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی، ستون گذاری با توجه به پلان معماری طبقات و موقعیت قرارگیری خودروها در پلان پارکینگ است. این مرحله بعد از انجام کلیات طراحی پلان طبقات و قبل از انجام اصلاحات و طراحی موارد جزئی، باید انجام شود. ستون گذاری پلان ساختمان با توجه به شکل پلان طبقات و طراحی پلان پارکینگ صورت می گیرد. این مرحله بر خلاف تصور برخی از هنرجویان و دانشجویان معماری کار ساده ای است. در مرحله ستون گذاری پلان ساختمان باید از طراحی پلان پارکینگ شروع کرده و ستون گذاری را با در نظر گرفتن تعداد و موقعیت قرارگیری اتومبیل ها در پارکینگ انجام دهید. سپس باید به بررسی موقعیت قرارگیری این ستون‌ ها در پلان تیپ طبقات بپردازید. با توجه به موقعیت قرارگیری ستون‌ها در پلان پارکینگ در این مرحله در برخی موارد نیاز به ایجاد تغییرات جزئی در طراحی پلان معماری طبقات وجود دارد.

اصلاحات نهایی

زمانی که تقریبا شکل کلی پلان آماده شد، نوبت به انجام اصلاحات نهایی و ریزه‌کاری ‌های مربوط به طراحی داخلی پلان می رسد. در این مرحله از طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی و با توجه به ستون گذاری، ممکن است دوباره نیاز به ایجاد تغییرات خیلی جزئی در طراحی پلان معماری تیپ طبقات باشد. در این مرحله باید برای طراحی کلی لبه‌های نما و همچنین مواردی مثل داکت ‌های تأسیساتی نیز فکری کنید. یکی از نکات مهم در طراحی پلان معماری، نمایش دادن داکت ‌های تأسیساتی تأثیرگذار در پلان است.

مبلمان کردن پلان معماری

آخرین مرحله از طراحی پلان معماری ساختمان مسکونی به منظور تکمیل طراحی پلان، مبلمان کردن آن است که باید به صورت اصولی انجام شود. با مبلمان ‌کردن صحیح و اصولی پلان می توانید اشکالات طراحی را شناسایی و نسبت به اصلاح آن ها اقدام نمایید.

نکات مهم مبلمان‌ کردن پلان معماری

در هنگام مبلمان کردن پلان معماری باید حتما از بلوک ‌های مبلمان استاندارد استفاده کنید و تغییری در مقیاس و اندازه این بلو‌ک ‌ها ایجاد نکنید. فضاهای داخلی پلان باید به ‌شکل واقعی مبلمان و شکل ظاهری مبلمان فضاهای مختلف حفظ شود. یکی از نکات مهم دیگر در مبلمان ‌کردن ریزفضاهای پلان معماری، در نظر گرفتن فضای تنفس و همچنین جزئیات طراحی داخلی است. با اعمال تغییرات ظریف و جزئی در طراحی پلان معماری می توانید کیفیت فضاهای داخلی پلان را در مرحله مبلمان کردن افزایش دهید. البته این تغییرات باید در جهت بهینه و کارآمدتر شدن فضاهای داخلی پلان و با توجه به طراحی داخلی پلان معماری صورت گیرد.

نکته

مراحل طراحی پلان آپارتمان ‌های مسکونی و خانه های ویلایی نیز به همین ترتیبی است که در بالا گفته شد. در مورد طراحی ویلاهای یک طبقه به دلیل نبود سرویس پله و آسانسور، ورودی به طور مستقیم از داخل حیاط و یا از خیابان است. از این رو طراحی قسمت ورودی و سیرکولاسیون فضاهای داخلی چنین ساختمان ‌هایی از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است و نیاز به دقت و صرف زمان بیشتری برای طراحی دارد.