با ویژگی های سقف مانسارد آشنا شوید

در این مطلب از خانه معماری قصد داریم به معرفی و بررسی ویژگی های سقف مانسارد یا سقف شیروانی چهار ترک بپردازیم و شما عزیزان را با تاریخچه استفاده از و مزایای آن آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

سقف مانسارد (mansard roof)

مانسارد سقفی چهار بعدی است که طراحی آن به سقف gambrel شباهت دارد. یعنی به گونه ای است که ابتدا دارای شیب کمی بوده و به تدریج بر شیب آن افزوده می شود. نام دیگر سقف مانسارد، بام پا اسبی یا شیروانی چهار ترک می باشد. در این سقف، دو شیب در هر طرف به سمت پایین قرار می گیرد و پنجره های شیروانی در زاویه ای تندتر نسبت به قسمت بالای آن قرار می گیرند. مانسارد با عنوان سقف فرانسوی یا لبه دار نیز معرفی و شناخته می شود که یک طبقه اضافی به نام اتاق زیر شیروانی به وجود می آورد. سقف این قسمت کوتاه است و شیب بالایی مانسارد را از سطح زمین نمی توان دید. امروزه استفاده از سقف مانسارد بسیار رایج شده و گزینه ای بسیار مناسب برای ساختمان های مدرن است.

سقف فرانسوی یا همان مانسارد دارای یک فضای اضافی است که به راحتی می توان در آن زندگی و یا وسایل اضافی را در آن نگهداری کرد. سقف مانسارد مزایای بسیار دارد و البته معایبی هم دارد که در این مطلب به تمامی آن ها خواهیم پرداخت. اولین سقف مانسارد در حدود اواسط قرن 16 میلادی در بخشی از موزه لوور مشاهده شد و سپس در اوایل قرن بیستم مورد استفاده قرار گرفت. مانسارد یکی از معماران مشهور و حرفه ای در سبک باروک فرانسه بود که با استفاده از این سقف، نام خود را در معماری همیشه جاودانه کرد.

معرفی انواع سقف مانسارد

طراحی سقف مانسارد می تواند به اشکال مختلفی انجام شده و تغییرات گوناگونی در آن ایجاد شود. این تغییرات باعث می شود تا در چگونگی ظاهر و عملکرد این سقف نیز تغییراتی ایجاد گردد. ایجاد تغییرات در طراحی سقف در هنگام اجرای سقف نیز امکان پذیر است ولی اگر اجرای سقف به اتمام برسد دیگر نمی توان تغییری در آن ایجاد نمود. قبل از تصمیم گیری به ایجاد تغییرات باید محیط اطراف و طبیعت را با دقت در نظر بگیرید. سقف مانسارد در انواع مختلفی طراحی و اجرا می شود که در ادامه به معرفی و بررسی آن ها می پردازیم:

سقف مانسارد مقعر و محدب

در این نوع از سقف مانسارد، انحنا به سمت داخل سقف است و در برخی موارد نیز به سمت بیرون قرار می گیرد. سقف مانسارد مقعر طوری طراحی شده تا که دارای شیب در زاویه های پایینی است و یکی از سقف های رایج در اواسط قرن نوزدهم میلادی به شمار می رود. البته این سقف بیشتر ساختمان های بزرگ کاربرد داشته است. همان طور که می دانید بالای سقف های مانسارد، مسطح است، از این رو برف و یا آب باران بر روی آن انباشته شده و امکان ترک خوردگی در آن وجود دارد. اگر این ترک ها گسترش یابند، سقف دچار نشت می شود و این یکی از ایراداتی است که می توان بر انواع سقف مانسارد وارد کرد.

اگر قصد دارید از سقف مانسارد برای خانه خود استفاده کنید، باید حتماً به طور منظم آن را مورد بازرسی قرار داده و در صورت نیاز تعمیر کنید. به طور کلی تعمیرات و نگهداری سقف مانسارد یکی از هزینه های اضافی است که می تواند بر صاحبخانه تحمیل شود. البته هزینه تعمیرات و نگهداری بسیار کم تر از آسیب های وارده به سقف باشد.

یکی از طراحی های سقف مانسارد به شکل محدب است که به سمت بیرون انحنا داشته و در شیب پایین است. طرح محدب شکلی شبیه S دارد و با استفاده از این طرح می توانید به یک فضای اضافی در داخل ساختمان در زیر سقف بدون نیاز به اضافه کردن طبقه دست یابید. بیشترین استفاده از طرح محدب سقف مانسارد در دادگاه ها است. برای اجرای این طرح برای خانه خود باید شاخه های درختان آویزان روی سقف را قطع کنید. در غیر این صورت به سقف آسیب های جدی خواهد رسید و هزینه های تعمیرات ارا بر شما تحمیل خواهند کرد.

سقف مانسارد مسطح

شیب موجود در این سقف در مقایسه دیگر سقف های مانسارد کوچک تر است و در پانل بالایی دارای شیب می باشد. به طوری که از سطح زمین قابل مشاهده نمی باشد. معمولاً از سقف مانسارد مسطح برای طراحی پنجره های شیروانی در شیب پایین استفاده می شود و در برخی موارد نیز شیب آن می تواند عمودی باشد. این پنجره های شیروانی قادر به فراهم کردن نور، تهویه و فضای اضافی برای داخل ساختمان هستند. البته باید این را هم بدانید که این سقف ها تحمل حجم زیادی از برف را ندارد و آسیب می بینند و هزینه های تعمیرات را به همراه خواهند داشت.

نکته

با به روی کار آمدن پانل های خورشیدی، بر روی سقف های مانسارد از این پانل ها برای تامین انرژی ساختمان استفاده می شود. در صورتی که در منطقه ای گرم و آفتابی زندگی می کنید و سقف خانه تان هم مانسارد است، می توانید برای بهره گیری از انرژی خورشید یکی از این پانل های خورشیدی را نصب و از شرایط محیط زندگی خود استفاده بهینه کنید.

مزایای سقف مانسارد

همان طور که گفته شد، طراحی سقف مانسارد به گونه ای است که فضای قابل استفاده در داخل ساختمان را افزایش می دهد. با استفاده از این سقف می توان چندین طبقه به ساختمان و بدون نیاز به مصالح دیگر اضافه کرد. با استفاده از سقف مانسارد می توان ظاهر بسیاری شیک و جذابی به ساختمان بخشید. به دلیل داشتن انحنای مقعر یا محدب، یک دکوراسیون خاص و منحصر به فرد ایجاد کرده و جذابیت پنجره های زیرشیروانی را چندین برابر می کند. توجه داشته باشید، اولین شیب سقف مانسارد بسیار زیاد است و در صورت اضافه کردن طبقه دیگر در بالای ساختمان می توانید از این شیب به عنوان یک دیوار استفاده کنید. به طور کلی سقف های مانسارد از کارایی های بالایی برخوردار بوده و کمک شایانی به کاهش هزینه ها می کنند.

اگر در فکر ساخت خانه هستید، این سقف را به شما توصیه می کنیم. چون همان طور که گفته شد می توانید در آینده به راحتی و با هزینه های کم، طبقات بیشتری به ساختمان اضافه کنید. سقف مانسارد باعث بزرگ تر شدن فضای زندگی می شود و این یکی از مهم ترین مزایای این سقف به خصوص در این روزها محسوب می شود. شکل ظاهری سقف مانسارد مانند یک جعبه شیب دار است که در زیر آن یک اتاق بزرگ با سقف کوتاه قرار دارد و به عنوان انباری و یا یک اتاق قابل استفاده می باشد.

معایب سقف مانسارد

البته سقف مانسارد معایبی نیز دارد و مناسب تمامی سلیقه ها و افراد نیست. این سقف در مقایسه با سایر سقف ها گران تر است و پروسه ساخت آن نیز پیچیده و طولانی است و باید توسط افراد متخصص طراحی و ساخته شود. این در حالی است که هزینه و زمان ساخت سقف های دو طرفه معمولی بسیار کمتر می باشد. سقف مانسارد برای افرادی که نیاز به فضای اضافی ندارند، تنها از جنبه زیبایی شناختی اهمیت دارد و تنها هزینه بر خواهد بود. سقف مانسارد برای این که از آسیب های هزینه بردار به دور باقی بماند باید به طور منظم مورد تعمیر و نگهداری قرار گیرد. که این تعمیر و نگهداری یک هزینه اضافی برای دارنده آن محسوب می شود. چرا که در صورت داشتن سقف های معمولی و شیروانی نیازی به پرداخت هزینه های تعمیرات و نگهداری نیست.

لازم است بدانید سقف های مانسارد قادر به تحمل باران و برف سنگین را ندارند و خالی کردن شیب سطحی آن از برف و باران بسیار دشوار است و تا مدت ها ممکن است آب باران و برف بر روی سقف باقی بماند و در نهایت منجر به آسیب آن شود. آسیب هایی از قبیل: نشت پیدا کردن، تاب برداشتن و یا تبدیل به محلی برای رشد قارچ شدن که می تواند در گستره زیادی رخ دهد و هزینه های زیادی را برای تعمیرات به همراه داشته باشد. بنابراین سقف مانسارد برای مناطق آب و هوایی بسیار سرد و پربارش مناسب نخواهد بود. نگهداری سقف های مانسارد نسبت به سقف های شیروانی و سقف های دو طرفه بسیار دشوارتر است و به راحتی در قسمت مسطح تر آن، گرد و غبار، برگ و خاک می نشیند و منجر به آسیب سقف می شود.

ساختار و مشخصات ظاهری سقف مانسارد

سقف مانسارد یا سقف شیروانی چهار ترک در اروپا بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و فضای اضافی که ایجاد می کند به عنوان انباری قابل استفاده است. سقف مانسارد شبیه بسیاری از سقف های شیب دار دیگر است که نباید با آن ها اشتباه گرفته شود. همان طور که گفته شد، شیب بالایی سقف های مانسارد از روی سطح زمین قابل مشاهده نیست و همین موضوع باعث می شود تا در نگاه اول آن را با یک سقف تک لایه با طرفین شیب دار اشتباه بگیرید.

در آمریکا برای بسیاری از انبارهای شیروانی از سقف شیروانی چهار ترک استفاده می شود که اتفاقا بسیار مشابه سقف مانسارد است و دارای ویژگی های مشترک بسیاری با این سقف می باشد و به همین دلیل بسیاری این دو سقف را یکی می دانند در صورتی که چنین نیست. البته هر دوی این سقف ها را به عنوان سقف های لبه دار در نظر می گیرند. با این تفاوت که سقف مانسارد در تمام طرفین خود شیب دارد و از این رو در دسته سقف های شیب دار قرار می گیرد.

سقف شیروانی چهار ترک چیست؟

سقف چهار ترک نوعی شیروانی است که از تمامی اطراف خود شیب به سمت پایین دارد. مهم ترین تفاوت بین این سقف با سقف مانسارد این است که: این سقف به نقاطی با شیب تند در لایه اصلی سقف منتهی می شود ولی شیب سقف مانسارد همواره کم و به سمت پایین می باشد. ساخت سقف مانسارد بر اساس اتصالات ایستاده و درزبندی های محکم صورت می گیرد و بخش انتهایی تخته ها باید روی یک نوار جانبی قلاب شوند تا یک شیار آب چکان به وجود بیاید. اگر تغییری در شیب سقف ایجاد شود، قسمت انتهایی را می توان به قسمت درزگیر پایه وصل نمود. معمولاً برای ایجاد تغییر در لبه های بالایی تخته ها، ارتفاع الوار چوب را خم کرده و یا به سمت بیرون به صورت دائم متصل کرده و آن قسمت را با یک لایه ¾ اینچی می بندند.

قسمت های مختلف سقف مانسارد

در ساخت سقف های مانسارد معمولا از سطوح عمودی یا تقریبا عمودی استفاده می شود، از این رو لازم نیست که درزگیرهای عمودی با شیب کم را تنظیم کرد و درزگیرها در حقیقت به عنوان اجزایی تزئینی در این سقف ها مورد استفاده قرار می گیرند.

اگر سقف دارای درزهای عمودی است و یا درزها در لبه بالایی سقف در امتداد یکدیگر هستند، باید مراحل دیگری طی شود. بدین ترتیب که باید تخته ها را در لبه جلویی ثابت کرد و لبه های پایینی درزهای عمودی یا ایستاده را باید در قسمتی که خم می شوند، شکست. بعد از این که درزها را خم کردید باید بر روی لبه ها قطعات کوچکی از مس را لحیم کنید تا بدینوسیله اتصال برقرار شود. به همین راحتی درزها به حالت عادی و قبلی خود باز خواهند گشت. در صورتی که می خواهید کفپوش چوبی اضافه کنید باید از یک زیربنای پوشیده پیوسته مناسب سقف استفاده کنید.

پوشش محافظ و پایه سقف

بخش بالایی تخته ها تا ارتفاع درزگیر یا اتصال ایستاده باید خم و ¾ اینچ به سمت پایین انحنادار شود. پوشش محافظ باید برای این که به شکل یک شیار آب چکان درآید باید بر روی این قسمت قلاب گردد. همچنین بخش پایینی لایه های براق روی نوار جانبی باید قلاب شوند. توجه داشته باشید، اندازه افقی نوار جانبی باید حداکثر ۴ اینچ باشد تا بدینوسیله برای قسمت زیرین سقف ایمن باشد.

برای تغییر شیب سقف مانسارد باید در سقف پایین، اتصال ایستاده به اندازه ۸ سانتی متر از بریدگی سقف قرار گیرد و سپس ¾ اینچ به سمت بالا خم شده و توسط پایه های مسی به ابعاد ۱۲ اینچ در مرکز محکم شود. همچنین باید لایه های براق از سطح بیرونی سقف تا بخش کناری سقف کشیده شوند و پایه های ایستاده اتصالات بالایی بایستی به شکل یک نوار باریک کشیده شوند. پس از خم شدن پایه ها باید قطعات کوچک مس را به انتهای عقب این پایه ها متصل کرد و درزگیر را اضافه نمود. در نهایت باید پایه ها به شکل یک نوار باریک در جای خم شده، محکم شوند.

مراحل ساخت سقف مانسارد

ساخت سقف مانسارد مراحل گوناگونی دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:

تصمیم گیری و برنامه ریزی، آماده سازی مکان ساخت

اولین مرحله از ساخت سقف مانسارد، تصمیم گیری و برنامه ریزی صحیح است که باید با در نظر گرفتن قوانین ساخت و ساز ابتدا یک طرح برای سقف خود برگزینید. برای این منظور باید از نظرات افراد متخصص و طراحان حرفه ای بهره بگیرید. بعد از تصمیم گیری نوبت به خرید مصالح و استخدام کارگر جهت اجرای سقف می رسد. در مرحله برنامه ریزی و تصمیم گیری باید به پیش بینی مسائل مختلف بپردازید تا از رخ دادن برخی از آن ها جلوگیری به عمل آورید و بدین ترتیب هزینه را بکاهید.

در مرحله دوم باید به آماده سازی مکان ساخت و ساز بپردازید. توجه داشته باشید، تمامی ابزار و مصالح باید در یک جا قرار گیرند و برای این منظور می توانید از یک میز بزرگ یا قسمتی از یک مکان استفاده نمایید. ابزار کار و مصالح باید در دسترس بوده وبه خوبی سازماندهی شوند. از پوشش های پلاستیکی برای پوشاندن گیاهان منطقه ساخت و ساز و وسایل و مصالح استفاده کنید تا از آسیب در امان باشند. برای این راحت پیدا کردن مصالح و ابزار می توانید از برچسب هایی بر روی آن ها استفاده کنید. به یاد داشته باشید، وسایل و متریال گران قیمت را باید در یک جای امن نگهداری کنید تا گم نشوند و هزینه هایتان بالا نرود.

جاسازی الوارها، میله ها و پوشش سقف

در این مرحله باید از تیرها یا الوارهای معمولی را با استفاده از میخ به یک تخته محکم کنید. همچنین برای اصلاح کردن دیگر تیرها در جای مناسب می توانید از میخ استفاده کنید. توجه داشته باشید، قرارگیری تیرهای بیرونی باید طوری باشد که نقطه اتصال روی یک صفحه تا بلندترین ارتفاع ممکن دیوار قرار گیرد. از میخ برای اتصال تیرها به صفحه استفاده نمایید و سه طرف دیگر را نیز به همین منوال اجرا کنید. قبل از انجام هر کاری باید از نسبت به انجام اقدامات ایمنی اقدام نمایید تا مشکلی پیش نیاید. وسایل ایمنی از قبیل: کلاه ایمنی، دستکش و محافظ چشم در اختیار کارگران قرار دهید و خودتان نیز از کلاه ایمنی استفاده نمایید.

نکته

الوارهای باقی مانده را با استفاده از میخ در جای مناسب محکم کنید تا حرکت نکنند و ایمن باشند. توجه داشته باشید، در مرحله بعد انجام اصلاحات مرحله قبل دشوار خواهد بود. از این رو بهتر است در هر مرحله کارها به دقت انجام شوند تا مشکلی ایجاد نشود.

در مرحله بعد باید با استفاده از میخ، میله ها را در جای خود محکم کنید، به گونه ای که حرکت نکنند و ثابت باقی بمانند. بدین ترتیب از آسیب های احتمالی در آینده رخ نخواهند داد. این قسمت ها باید با استفاده از روکش پوشانده شوند و قبل از این کار باید همه چیز مورد بررسی قرار گرفته باشد. پوشش بالایی سقف مانسارد، بلندترین قسمت این سقف است که با استفاده از تیرک یا الوارهای عمودی ساخته می شود. توجه داشته باشید، تیرک های عمودی باید در داخل شکاف های تخته قرار گیرند. برای استحکام بیشتر ساختمان از این تیرک ها می توان هم در داخل و هم در خارج از ساختمان استفاده کرد. این تیرک ها کار اجرای سقف مانسارد را راحت تر می کنند.

روکش کردن مرحله نهایی ساخت سقف مانسارد است که قبل از آن باید از نوارها و بندهای چرمی محکم برای سقف استفاده شود و روکش با اشتفاده از میخ باید به تیرک ها محکم شود. درزگیرها کمک می کنند تا هر شکاف و منفذی پوشانده شود. سپس باید در کل سطح از مواد زیرین استفاده کرد و آن را با روکش های سقف پوشاند.

طراحی فضای اضافی با سقف مانسارد

یکی از مهم ترین دلایلی که افراد به سمت سقف های مانسارد جذب می شوند، اضافه کردن اتاق زیرشیروانی است. از این اتاق می توان به عنوان انباری استفاده کرد و یا آن را تبدیل به یک اتاق خوب خوب نمود. البته اتاق زیرشیروانی باید به خوبی عایق بندی شود. اضافه کردن فضای جدید به خانه باید طبق قوانین مصوب ساخت و ساز باشد و باید حتماً آن ها را رعایت نمایید. برای این که بتوانید فضای مورد نیاز خود را به بهترین شکل طراحی کنید، توصیه می کنیم از یک معمار و یا طراح حرفه ای که در این زمینه تخصص لازم را دارد، مشاوره دریافت کنید.