الزامات و ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان

در این مطلب از خانه معماری قصد داریم شما عزیزان را با الزامات و ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

نمای آجری چیست؟

نمای آجری متشکل از یک لایه که ضخامت آن حداکثر ۱۰ سانتی متر است، می باشد. لازم به ذکر است، دیوار پشتیبانی که نمای آجری بر روی آن نصب می‌شود، به صورت باربر یا غیر باربر می باشد. در ساختمان‌هایی که حداکثر 3 طبقه دارند، می توان از دیوارهای پشتیبان باربر استفاده کرد. در غیر این صورت، دیوار پشتیبان باید غیرباربر باشد. برخی از دیوارهای پشتیبان عبارتند از: دیوار با قاب فولادی سرد نورد شده، دیوار مصالح بنایی مسلح و دیوار بتن مسلح یا AAC.

ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان: معرفی انواع آجر نما

آجر نما در 3 نوع وجود دارد: آجر استاندارد FBS که برای کارهای عمومی در بنایی مورد استفاده قرار می گیرد. آجر انتخابی FBX که برای استفاده عمومی در بنایی زمانی که دقت بالاتر و تغییرات مجاز در ابعاد کمتری نسبت به نوع استاندارد الزامی است. آجر معماری FBA که برای استفاده عمومی در بنایی زمانی که اثرات معمارانه ناشی از غیر یکنواختی در ابعاد و بافت سطحی مد نظر است. رعایت الزامات آجر استاندارد در زمانی که نوع آجر نما مشخص نشده باشد، امری الزامی است. آجر نما باید هیچگونه عیبی نداشته باشد. پرداخت‌های سطح باید به گونه ای باشد که آسیبی به مقاومت و عملکرد آجر وارد نکند. در صورت انجام هرگونه پوشش یا ترمیم روی سطوح توسط سازنده، نوع و مقدار آن یا ترمیم سطح باید توسط وی گزارش شود.

الزامات نماهای آجری چسبانده شده عبارتند از: بارها از نما به دیوار پشتیبان به وسیله اتصالات مکانیکی مناسب انتقال یابد. خمش خارج از صفحه برای جلوگیری از جدایی نما از دیوار پشتیبان باید محدود شود. نما باید در معرض تنش‌های کششی ناشی از خمش قرار نگیرد. ابعاد دیوار، ارتفاع، طول و مساحت نماهای چسبیده به جز در مواردی که نیاز به کنترل تنش‌های بین نما و دیوار پشتیبان آن است از محدودیت برخوردار نیستند. دیوار پشتیبان باید سطحی پیوسته، مقاوم در برابر رطوبت برای چسباندن نما ایجاد کند. دیوار پشتیبان می‌تواند از نوع بنایی، بتن یا قطعات استاد فولاد به همراه پوشش باشد. همچنین یک لایه ملات سیمان پرتلند بر روی سطح دیوار پشتیبان اعمال می گردد. ملات چسباننده برای اتصال نما و دیوار پشتیبان باید از مقاومت برشی ۳۴۵ کیلو پاسکال برخوردار باشد.

ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان: رده های آجر نما

آجرهایی که در نمای ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از: آجر رسی، آجر ماسه آهکی، آجر مارنی و آجر بتنی. آجرهای نما معمولاً به شکل توپر، سوراخ دار یا صفحات نازک موجود می باشند. خوب است بدانید، رده بندی آجر بر اساس مقاومت آن در برابر چرخه‌های یخبندان تعریف و مشخص می ‌شود. به طور کلی برای آجر، 2 رده تعریف شده است: رده SW که برای آب و هوای سخت طراحی شده است. این آجر ها را در مناطقی که مقاومت بالا نسبت به تخریب در برابر چرخه یخبندان الزامی است، مورد استفاده قرار می دهند. رده MW که برای آب و هوای معتدل طراحی شده است. این آجرها در مناطقی که مقاومت متوسط نسبت به تخریب در برابر چرخه یخبندان الزامی است، مورد استفاده قرار می گیرند.

الزامات و ضوابط اجرای نمای آجری

برای اتصال نمای آجری به دیوار پشتیبان باید از گیره‌های فولادی استفاده شود. این گیره‌ها بار جانبی از نما را به دیوار پشتیبان انتقال می دهند. این گیره ها در زمان انتقال بار، بسته به اینکه دیوار تحت فشار یا مکش باشد، ممکن است تحت نیروی محوری فشاری یا کششی قرار گیرند. همچنین اتصالات باید درجه صلبیت بالایی داشته باشند. طوری که اجازه حرکت در صفحه عمود بر دیوار را نداشته باشند. از این رو، به دلیل این که نما و دیوار پشتیبان به طور عادی دچار انبساط و انقباض متفاوتی در صفحه خود م باشند، برای جابه جایی های رو به بالا، پایین و جانبی، طراحی اتصالات باید با دقت بالایی صورت گیرد.

اجزای به کار رفته در اتصال نمای آجری به دیوار از دو قطعه متصل شده به یکدیگر تشکیل شده اند. یکی از این قطعات به دیوار پشتیبان متصل می شود. قطعه دیگر نیز در درز افقی نما که از ملات پر شده قرار می‌گیرد. اتصالات دو جزیی باید طوری باشند که به نما، اجازه حرکت در راستای موازی صفحه دیوار پشتیبان داده شود. بدین ترتیب از حرکت دیوار در راستای عمود بر صفحه دیوار جلوگیری نماید. نوع دیگری از اتصالات، ورقه‌های فولادی تک لایه کنگره‌دار هستند. کنگره‌های موجود در ورقه‌ها باعث افزایش چسبندگی بین ورقه و ملات می شوند. این امر منجر به افزایش مقاومت کششی اتصال می‌شود.

در حالی که همان شیارها تمایل اتصال را برای کمانش افزایش داده و باعث کاهش مقاومت فشاری اتصال می‌شود. چنین اتصالی معمولاً در ساختمان‌هایی با ارتفاع کم، با قاب سبک چوبی و در مناطقی با خطر لرزه‌ای و باد پایین مورد استفاده قرار می گیرد.

تکیه گاه ثقلی یا نبشی نعل درگاه در بالای بازشو

به طور کلی بارهای قائم نماهای آجری باید توسط فونداسیون‌ها تحمل شود. در غیر این صورت باید در تراز هر طبقه به نبشی‌های تکیه گاهی انتقال یابد. در نقاطی که در و پنجره‌ها و به طور کلی بازشوها در نمای ساختمان وجود دارند، علاوه بر موارد فوق الذکر یک تکیه گاه نیز لازم است. نبشی‌های فولادی در نماهای آجری به عنوان نبشی یا تیرهای نعل درگاهی مورد استفاده قرار می گیرند. تیرهای نعل درگاهی برای تامین امکان جابه جایی نسبی به سازه وصل نمی‌شوند، بلکه به صورت ساده بر روی نما قرار می ‌گیرند. در محل اتکای تیر نعل درگاهی به نما، جهت آزاد گذاشتن حرکت نسبی نما و تیر نعل درگاهی از ملات استفاده نمی شود و حفره های زهکشی تعبیه می شود.

کلیه درزگیرها باید توسط حفره های زه کشی همراه شوند و اتصالات بین درزگیرها نیز باید به خوبی آب بندی شود. لازم به ذکر است، درزگیرها باید تا سطح خارجی نما امتداد پیدا کنند تا بدین وسیله از زه کشی آب به خارج از نما اطمینان حاصل شود. انتهای درزگیرها نیز باید به اندازه ارتفاع یک آجر به سمت بالا خم شوند. بدین ترتیب از ورود آب به داخل فضای خالی پشت نما جلوگیری به عمل می آید.

ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان: روش کاهش ریزش ملات به درون فاصله هوایی

برای این که فضای خالی هوا به عنوان لایه زهکش، عملکردی موثر داشته باشد، باید ریزش ملات به درون این فضا کاهش یابد. چرا که تجمع بیش از حد ملات در این فضا منجر به گرفتگی آن خواهد شد. همچنین سوراخ‌های زهکشی زمانی که در اثر ریزش ملات بر روی آنها مسدود نشوند می توانند عملکرد خوبی داشته باشند. آجرچینی ضعیف و نامناسب منجر به تجمع زیاد ملات در محل درزگیر‌ها می شود. در زمان چیدن آجر باید دقت زیادی کرد تا از میزان ریزش ملات کاسته شود. این موضوع یکی از مسائل مهم در اجرا و آجرچینی است. جهت حفظ فضای خالی از گرفتگی باید اقدامات اضافی باید صورت گیرد.

برای حل این مسئله می توان از ابزار مخصوص جمع کردن ملات در فضای خالی استفاده کرد. این ابزار دقیقاً بر روی درزگیر قرار می ‌گیرد و متشکل از مش‌هایی است که از رشته‌های پلیمری ساخته شده‌اند. ملات توسط این ابزار در بالای حفره‌های زه کشی حبس و معلق می شود. بدین ترتیب آب موجود در ملات اجازه پیدا می کند تا از آن عبور کرده و روانه حفره‌های زهکشی شود. یکی از روش های دیگر حل این مسئله ایجاد درز انبساطی پیوسته در نمای آجری است. دیوارهای آجری پس از ساخت، منبسط می‌شوند. از این رو نماهای آجری باید دارای درز انبساطی قائم و پیوسته‌ در فواصل مشخص باشند. 8 متر در قسمت میانی و 3 متر در گوشه های نما، مقدار فاصله پیشنهادی بیشینه جهت درزهای انبساطی قائم است.

نکته

در درزهای انبساطی قائم، میله پشتیبان و قطعه درزگیر جایگزین ملات می شود. بدین ترتیب آجرهای دو طرف درز انبساط اجازه حرکت می یابند بدون این که آب بندی دیوار از بین برود. حداقل عرض درز انبساط قائم باید ۱۳ میلی متر باشد تا با سایر درزهای ملات قائم در دیوار نمای آجری مطابقت داشته باشد. نمای آجری با مهیا کردن درز انبساطی قائم و نیز وجود فاصله زیر نبشی تکیه گاهی تبدیل به پانل‌های منفرد می‌شودو این پانل ها از قابلیت انبساط و انقباض برخوردارند و نیرویی به سازه و دیوار پشتیبان وارد نمی‌شود.

تکیه گاه ثقلی یا نبشی تکیه گاهی نمای آجری در تراز طبقات

فضای خالی که برای هوا در ساختمان ها در نظر گرفته می‌شود، معمولاً به صورت پیوسته از کف پی تا سقف پشت بام ادامه پیدا می کند. پی ساختمان تمام بار ثقلی نما را متحمل می شود. یک فرورفتگی در حدود ۴ سانتی متر بر روی پی ایجاد می گردد که با عنوان لبه آجر شناخته می شود. در ساختمان‌های بلند مرتبه و متوسط در هر طبقه باید نبشی‌های تکیه گاهی فولادی جهت تحمل بار نمای همان طبقه مورد استفاده قرار گیرد. نبشی‌ها به سازه متصل شده و توسط سازه پشتیبانی می‌شوند. نبشی‌های تکیه گاهی در سازه قابی توسط پیچ یا جوش به تیرهای محیطی سازه وصل می‌شوند. در ساختمان‌هایی که سیستم دیوار باربر در آن ها به کار رفته است، نبشی‌های تکیه گاهی به دیوارهای خارجی وصل می‌شوند.

نبشی‌های تکیه گاهی فوقانی باید با فاصله‌ای بین قسمت فوقانی نما و بال تحتانی نبشی اجرا شوند. این فاصله که جهت انبساط قائم نما و نیز خیز تیر پیرامونی سازه بر اثر اعمال بارهای زنده ایجاد می گردد، باید با محاسبه تغییر مکان کوتاه مدت و خزش دراز مدت تیر تعیین شده و بدست آید. فاصله مورد نظر باید توسط یک درزگیر پوشش داده ‌شود. از نبشی‌های تکیه گاهی که سرتاسری نیستند باید استفاده کرد. حداکثر طول نبشی ها نیز باید 6 متر باشد.

الزامات طراحی و اجرای نمای آجری متصل به دیوار پشتیبان

اتصالات فولادی جهت متصل کردن نما به دیوار بتنی یا بلوکی مورد استفاده قرار می گیرند که از نوع بست‌های مفتولی دو تکه می باشند. قطعه اول درز ملات را مسلح می کند و در دیوار پشتیبان قرار می گیرد. قطعه دوم، نما را به قطعه اول وصل می کند. در مناطق زلزله خیز باید بست‌های لرزه‌ای مورد استفاده قرار گیرد. این بست ها مفتول پیوسته مسلح کننده را به نما متصل می کنند. محل قرارگیری مفتول مسلح کننده نما و بست‌های لرزه‌ای نیز در درون درز ملات نمای آجری می باشد. در سازه‌هایی که تیرهای محیطی عمیق دارند، در قسمت فوقانی بازشو یا پنجره های پیوسته می توان نبشی‌های تکیه گاهی را جایگزین نبشی‌های نعل درگاهی کرد. نمود.

ضوابط اجرای نمای آجری ساختمان: مقاومت دیوارهای پشتیبان بلوک سیمانی

در ساختمان‌هایی که دیوار پشتیبان دارند، بلوک سیمانی باید مقاومت خوبی در برابر نفوذ آب و هوا داشته باشد. چرا که جداره بیرونی دیوار با آب و هوا در تماس است. برای مقاوم کردن بلوک سیمانی، دیوار را توسط مواد ویژه‌ای، آب بندی می کنند. این کار قبل از اجرای نمای آجری صورت می گیرد. بدین ترتیب که سطح خارجی دیوار پشتیبان، بلوک سیمانی با استفاده از یک ماده مخصوص کاهش دهنده خرابی در برابر آب و هوا پوشش داده می شود.

دیوار پشتیبان بلوک سیمانی چه تفاوتی با دیوارهای پشتیبان فولادی دارد؟

وزن کم دیوار پس از اتصال نمای آجری بر روی آن، یکی از بزرگ ترین مزایای دیوار پشتیبان با پشت بند قائم فولادی در مقایسه با دیوار پشتیبان بلوک سیمانی است. در پروژه های بزرگ و سازه های بلندمرتبه، استفاده از دیوار سبک علاوه بر کاهش ابعاد تیرها، ستون‌ها، فونداسیون منجر به ایجاد بازده اقتصادی در ساختار سازه می ‌شود.

البته پشت بندهای قائم فولادی قبل از اینکه به حداکثر ظرفیت خمشی برسند، تغییر شکل‌های قابل توجهی می دهند. نمای آجری نیز تا قبل از باز شدن درزهای ملات، دچار تغییر شکل‌های بسیار کوچک و جزئی می شود. این درز‌های ملات باز شده منجر به ضعیف شدن دیوار و در نتیجه افزایش احتمال نشت آب و خوردگی فولاد می شود. بهترین عملکرد سیستم نمای آجری بر روی دیوار پشت بند قائم فولادی زمانی است پشت بندها سختی بالایی داشته باشند. برای این منظور تغییرشکل‌های پشت بندها باید کنترل شده و محدود شوند. به عبارتی معیار طراحی پشت بندها برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی، تغییر شکل‌های آن ها است، نه مقاومت آن ها.

اجرا و اتصال نمای آجری بر روی دیوار پشتیبان بلوک سیمانی با استفاده از پیچ انجام می شود. اتصالات به کار رفته در درزهای ملات جا داده می‌شوند. برای جلوگیری از خوردگی بهتر است جنس این اتصالات از فولاد ضد زنگ باشد. یکی دیگر از مزایای دیوار پشتیبان بلوکی، سختی بالا است. در حالیکه برای رسیدن به همان درجه از سختی در دیوارهای پشت بند قائم فولادی باید هزینه زیادی صرف شود.