انواع عیار سیمان و کیفیت مصرفی آن

کیفیت یا عیار سیمان اصطلاحی است که معمولاً در ساخت بتن به کار می رود. کیفیت سیمان مقدار سیمان مخلوط شده در کیلوگرم بر متر مکعب است. انواع بتن ، ملات و غیره بخشی از مخلوط هایی است که در آن سیمان استفاده می شود.

در مراحل مختلف ساخت و ساز ، محاسبه مقدار مواد مورد نیاز در هر برآورد اولیه ، سفارش مواد و انجام وظایف مدیریت ساخت و ساز، مهمترین بخشهای فرآیند محسوب می شوند. به عنوان یکی از مهمترین و ابتدایی ترین مصالح ساختمانی ، سیمان در تطبیق مشخصات فنی و عملکرد در کلیه قسمت های ساختمان نقش مهمی ایفا می کند. البته اگر زیاد مصرف شود ، طبیعتاً غیر اقتصادی خواهد بود و مصرف کم آن نیز، منجر به ایجاد مشکل در مشخصات فنی می شود. سیمان دارای چندین ترکیب است و به دلیل توانایی ترکیب در آب، به عنوان نوعی ملات آبی در نظر گرفته می شود.

مواد اولیه در تولید سیمان چیست؟

مواد اولیه سیمان در طول تولید و پردازش، واکنش نشان داده و اتصالات جدید ایجاد می کنند. سیمان از ترکیب 4 ماده اصلی به وجود می آید که عبارتند از:

سه کلسیم سیلیکات، دو کلسیم سیلیکات، سه کلسیم آلومینات که تاثیری در مقاومت سیمان ندارد ولی ترکیب آهک با سیلیس را در مراحل اولیه تولید سیمان، بسیار آسان می کند و ماده چهارم، چهار کلسیم آلومینو فریت است که مقدار آن در سیمان، کم است و در رفتار سیمان، نقشی ندارد ولی سرعت هیدراتاسیون سیلیکات ها را افزایش می دهد.

سیلیکات ها از مهمترین ترکیبات سیمان هستند و مقاومت خمیر سیمان هیدراته را بسیار بالا می برند و متشکل از اکسیدهای جزئی هستند که خواص هیدرولیکی و فرم دهی اتم ها را بسیار تحت تاثیر قرار می دهند. در سیمان، ترکیبات قلیایی از قبیل: اکسید پتاسیم و اکسید سدیم نیز وجود دارد که در صورت واکنش با سنگدانه ها، منجر به تخریب بتن می شوند. از این رو نوع و عیار سیمان در ساخت و ساز بسیار اهمیت دارد و برای حفاظت از سازه های بتنی در برابر سولفات ها باید نوع سیمان را به درستی انتخاب کرد، همچنین بهتر است خاک و آب های نزدیک به سازه نیز سولفاتی نباشند.

به طور کلی سیمان اگر با آب ترکیب شود، تبدیل به ماده ای سخت و مقاوم در برابر عوامل مختلف می شود. زمانی که سیمان، سخت و منقبض می شود، باید با مواد پر کننده ترکیب شوند، چون به تنهایی کارآیی ندارد. مواد پر کننده از انقباض سیمان کاسته و باید دقت کنید که به اندازه از آنها استفاده کنید تا موجب کاهش خواص مکانیکی مصالح نشود. سیمان یکی از مصالح ساختمانی مقاوم در مقابل آتش است و مشتقات نیز، این قابلیت را دارند و به دلیل دارا بودن مقاومت در برابر فشار زیاد، مقاوم در برابر ضربه هستند. به دلیل مقاومت و استحکام بسیار بالایی که سیمان دارد، این متریال تبدیل به یکی از مصالح ضروری و کاربردی در ساختمان سازی شده و عمر سازه را افزایش می دهد.

معرفی انواع ملات ساختمانی

در امور مربوط به ساخت و ساز از انواع ملات استفاده می شود. سیمانکاری، نصب کاشی و سرامیک شیت بندی یا نصب سنگ و نما و غیره از جمله کارهای ساختمانی هستند که از انواع ملات در آن ها استفاده می شود. مشخصات و طرح اختلاط هر ملات، مختص خودش است.

ملات ها به لحاظ کاربرد به دو دسته ملات بنایی و ملات اندودکاری تقسیم می شوند:

ملات‌ های بنایی وظیفه پخش و انتقال نیرو را در ساختمان برعهده دارند که از جمله آنها می توان به: ملات ماسه سیمان، ماسه آهک و باتارد اشاره کرد. ملات اندود کاری را برای ایجاد سطوح صاف، شیب دار یا تزئینات ساختمان مورد استفاده قرار می دهند که از جمله آنها می توان به: ملات ماسه سیمان و گچ، گچ و خاک، کاهگل، موزائیک، خاک سنگ و سیمان، پودر سنگ و سیمان، پودر سنگ اشاره کرد.

چگونه مقدار مصالح مصرفی در یک متر مکعب ملات را تعیین کنیم؟

برای برآورد قیمت، باید بدانید که چه مقدار مصالح مصرفی در هر واحد باید استفاده شود، این موضوع یکی از اصول اساسی در صنعت ساخت و ساز است. اندازه گیری مستقیم از کارهای در دست اجرا، می تواند بهترین روش برای دانستن این موضوع باشد. این روش باعث می شود تا مقادیر تهیه شده با شرایط واقعی کار در انطباق باشد و در نهایت بتوانید با دقت کافی به برآورد هزینه کار بپردازید.

چگونه ملات بسازیم؟

ملات ها با دو روش دستی و مخلوط کن‌های مکانیکی قابل ساختن هستند. تنها در صورتی که حجم کار زیاد است و یا تمام ملات های ساخته شده، مورد استفاده قرار می گیرند، باید از مخلوط کن‌های مکانیکی استفاده کرد تا اقتصادی باشد. به طور کلی، بیشتر ملات ها به وسیله به عمل می آیند که در این مورد نیز باید هزینه و دستمزد کارگر در برآورد قیمت محاسبه شود. توجه داشته باشید، مکان تهیه ملات، بسته به حجم کار و همچنین نوع ملات، به لحاظ سرعت گیرش، متفاوت است، یا در مکان ساخت و ساز و یا در خارج از ساختمان تهیه می شود. برای مثال: ملات گچ، گچ و خاک و دوغاب گچ، دوغاب‌های ماسه سیمان، سیمان و خاک سنگ و دوغاب آهک، به دلیل سرعت بالای گیرش، در پای کار تهیه می شوند.

لازم به ذکر است، دوغاب آهک با شیره آهک تفاوت دارد. شیره آهک در تهیه ملات های باتارد و یا ماسه آهک، در حجم زیاد و با مشخصات استاندارد، مورد استفاده قرار می گیرد ولی از دوغاب آهک به صورت محدود، جهت اندودهای خاص و در حجم بسیار کم استفاده می شود.

افت و دور ریز مصالح ساختمانی

در صنعت ساخت و ساز، همیشه باید مقادیری را برای افت و دور ریز مصالح در نظر گرفت. از عوامل موثر در دور ریز ماسه و سنگ موزائیک می توان به: حمل و نقل، نوسان حجم، مخلوط شدن با خاک و همچنین وزن آن اشاره کرد. عوامل دور ریز و افت ملات نیز عبارتند از: پاره شدن کیسه و یا پراکنده شدن در اثر باد و همچنین مخلوط شدن با خاک و عوامل موثر در دور ریز سنگ آهک عبارتند از: نوسان وزن سنگ آهک، پخته نشدن کامل سنگ آهک در کوره، ازبین رفتن آهک در اثر حل شدن مقداری از آن در آب و همچنین سنگ آهک های نشکفته که بصورت دانه های ریز روی الک باقی می مانند.

مقدار مصالح مصرفی در ملات ها

میزان آب مورد نیاز برای ساخت ملات های مختلف و همچنین شکفتن آهک، متفاوت است و باید به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار گیرد. مثلاً: در تهیه هر کیلوگرم آهک شکفته، ۱/۴۳ کیلوگرم سنگ آهک و ۱/۲ لیتر آب باید به کار رود.

برای ملات ماسه سیمان ۱:۵، دو نوع ماسه مورد استفاده قرار می گیرد. کارهایی مانند فرش کف با موزائیک که در آن به تقسیم و انتقال نیروی زیاد توجه نمی شود، ماسه کفی یا خاکدار نیز می تواند استفاده کرد. برخی از ملات ها نیز از نظر اقتصادی و همچنین فنی، مقرون به صرفه و مناسب نیستند و مقدار مصالح برای ساخت آن ها تعیین نشده است. به طور کلی در محاسبات، وزن مخصوص و متعارف مواد را در نظر می گیرند، مثلاً در مورد سیمان، وزن مخصوص ۱۱۵۰ و آهک ۵۷۵ کیلوگرم در متر مکعب می باشد.

عیار سیمان در بنایی

همانطور که گفته شد، سیمان یکی از مهمترین مصالح در کار ساخت و ساز است و در کارهایی از قبیل: آجرچینی، بلوک چینی، بنایی با سنگ و … مقدار زیادی سیمان مصرف می شود. برای محاسبه عیار سیمان مصرفی باید مقدار حجم ملات مصرفی در این کارها را به خوبی بدانید. در کار بنایی (به استثنای بلوک سفالی)، ۳۰ درصد حجم کار، حجم ملات است.

خوب است بدانید، مقدار سیمان مصرفی برای ساخت هر متر مکعب بلوک سیمانی، ۱۷۵ کیلوگرم است و این مقدار برای بنایی با بلوک های بتن سبک، کمتر و برای متر مکعب بنایی، 25 کیلوگرم می باشد. پس از حجم ملات مصرفی باید از طرح اختلاط و نوع ملات مطلع باشید تا بتوانید سیمان مصرفی را محاسبه کنید. ماسه سیمان و باتارد، دو نوع مختلف ملات بنایی هستند.

عیار سیمان مصرفی در کف سازی، کاشی و موزائیک کاری و نماسازی

برای کار کف سازی معمولاً از مخلوط پوکه و سیمان استفاده می‌شود و برای هر متر مکعب، ۱۵۰ کیلوگرم سیمان لازم است. در صورت ساخت فوم بتن برای کف سازی، این میزان به ۲۲۵ کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب می رسد.

برای اجرای نمای سنگی و کاشیکاری از دوغاب سیمان استفاده می شود و در صورت صاف بودن پشت کار، ۳ سانتیمتر برای ضخامت آن ایده آل است. برای تهیه هر متر مکعب دوغاب، از ۴۳۰ کیلوگرم سیمان استفاده می شود. برای آسانتر شدن کار، نسبت آب به سیمان بسیار زیاد است و برای اینکه آب اضافی به خوبی جذب شود و در عین حال، کار سرعت بگیرد، بعد از هر بار دوغاب ریزی، مقداری سیمان نیز به پشت کار می ریزند. البته این کار غیر مجاز است به این دلیل که موجب کاهش چسبندگی در پشت کار و سنگ یا کاشی می شود. برای تهیه ملات موزائیک که در اجرای موزائیک مورد استفاده قرار می گیرد، عیار سیمان ۳۵۰ و ۴۵۰ در هر متر مکعب خواهد بود.

عیار سیمان در بندکشی و اندود‌ها

اندودهای سیمانی اجرایی به دو دسته آستر و رویه تقسیم می شوند. در اندود آستر از ملات ماسه سیمان به عنوان اجرا گر استفاده می شود و محاسبه سیمان مصرفی بسته نوع ملات متفاوت خواهد بود. در مورد اندود رویه، ملات پودر سنگ-خاک سنگ و سیمان مورد استفاده قرار می گیرد و از ۳۰۰ کیلوگرم سیمان سفید برای هر متر مکعب آن استفاده می شود.

برای کار بندکشی سنگ پلاک، کاشی و سرامیک، دوغاب سیمان سفید به همراه پودر سنگ ۱:۴ مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار سیمان مصرفی در این دوغاب در هر مترمکعب، ۴۰۰ کیلوگرم است. در بندکشی موزائیک فرنگی از دوغاب سیمان سفید به همراه خاک سنگ ۱:۶ استفاده می شود و عیار سیمان در هر متر مکعب، ۲۲۵ کیلوگرم می باشد. برای بندکشی آجر نما، ملات ماسه بادی و سیمان استفاده می شود و عیار سیمان مصرفی در هر متر مکعب، در دو نوع ۱:۳ و ۱:۴ از این ملات به ترتیب ۳۶۰ و ۲۸۵ کیلوگرم است.