فهرست محتوا

در این نوشته در خصوص انواع پله در طراحی معماری، الزامات فنی انواع پله ها، متریالهای پله ها، مکانهای مورد استفاده از انواع پله و …آشنا خواهیم شد. پله‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به عملکرد، زیبایی‌شناسی، متریال، و شرایط فضایی انتخاب می‌شوند. به‌طور کلی، انواع پله در طراحی معماری را می‌توان در دسته‌بندی‌های زیر قرار داد:

۱. از نظر شکل و فرم

پله مستقیم – ساده‌ترین نوع پله که بدون تغییر جهت از پایین به بالا می‌رود.
پله L شکل (پله یک‌چهارم گردش) – دارای یک پاگرد در مسیر است و ۹۰ درجه می‌چرخد.
پله U شکل (پله نیم‌گرد) – دارای یک پاگرد است و ۱۸۰ درجه می‌چرخد.
پله مارپیچ (حلزونی) – به دور یک محور مرکزی می‌چرخد و فضای کمی اشغال می‌کند.
پله منحنی – بدون پاگرد و با حرکت نرم و پیوسته به بالا می‌رود.
پله متقاطع (قیچی شکل) – دو مسیر رفت و برگشت دارد که معمولاً در ساختمان‌های عمومی استفاده می‌شود.

۲. از نظر ساختار و سیستم باربری

پله کنسولی (یک‌طرفه معلق) – هر پله فقط از یک سمت به دیوار یا سازه اصلی متصل است.
پله تیر‌دار – پله‌هایی که بر روی تیرهای فولادی یا بتنی قرار دارند.
پله معلق – به‌نظر می‌رسد بدون تکیه‌گاه است و معمولاً از شیشه یا فلز ساخته می‌شود.
پله خرپایی – از اجزای خرپایی برای تحمل وزن استفاده می‌کند.

۳. از نظر متریال

پله بتنی – پرکاربرد در ساختمان‌های مسکونی و تجاری.
پله فلزی – سبک، مقاوم و مناسب برای فضاهای صنعتی یا مدرن.
پله چوبی – برای دکوراسیون داخلی گرم و سنتی.
پله شیشه‌ای – جلوه‌ای مدرن و مینیمال ایجاد می‌کند.
پله سنگی – مقاوم و مناسب برای فضاهای لوکس.

۴. از نظر عملکردی

پله اضطراری – برای خروج اضطراری در ساختمان‌ها.
پله دسترسی (Service Stairs) – در فضاهای خدماتی و تاسیساتی استفاده می‌شود.
پله شهری (پله‌های عمومی و خیابانی) – در معابر عمومی مانند پل‌های عابر و پارک‌ها.
پله برای افراد معلول (رمپ و پله کم‌شیب) – مناسب برای حرکت ایمن‌تر معلولین.

ابعاد استاندارد انواع پله در طراحی معماری

نوع پله	عرض کف پله (cm)	ارتفاع پله (cm)	حداقل عرض پله (cm)	شیب استاندارد (%)	توضیحات اضافی
پله مستقیم	30-32	15-17	90-120	30-35	رایج‌ترین نوع پله در ساختمان‌ها
پله دوطرفه (L شکل)	28-30	15-17	90-120	30-35	دارای یک پاگرد در میانه مسیر
پله سه‌طرفه (U شکل)	28-30	15-17	100-150	30-35	برای صرفه‌جویی در فضا استفاده می‌شود
پله چهارطرفه	28-30	15-17	100-150	30-35	مناسب برای ساختمان‌های عمومی
پله گرد (مارپیچ)	25-28	17-20	80-100	35-40	فضای کمتری اشغال می‌کند ولی رفت‌وآمد دشوارتر است
پله نیم‌گرد	28-30	15-17	100-150	30-35	طراحی زیبایی دارد و در بناهای خاص استفاده می‌شود
پله شناور	28-32	15-17	90-120	30-35	بدون دست‌انداز یا با حداقل سازه قابل دیدن
پله فرار (اضطراری)	30-32	15-17	120-150	30-35	باید مقاوم و ایمن باشد

جدول استاندارد ابعاد دماغه پله و پاگرد

نوع پله	ابعاد دماغه (Overhang) (cm)	حداقل عمق پاگرد (Landing Depth) (cm)	حداقل عرض پاگرد (Landing Width) (cm)	توضیحات
پله مستقیم	2-4	90-120	90-120	برای راحتی حرکت، پاگرد باید حداقل برابر با عرض پله باشد.
پله دوطرفه (L شکل)	2-4	100-150	100-150	برای گردش راحت نیاز به فضای بیشتری دارد.
پله سه‌طرفه (U شکل)	2-4	120-180	120-180	در ساختمان‌های عمومی عرض پاگرد بیشتر در نظر گرفته می‌شود.
پله چهارطرفه	2-4	120-180	120-180	در ساختمان‌های اداری و تجاری رایج است.
پله گرد (مارپیچ)	0-2	100-120	80-100	دماغه معمولاً وجود ندارد، و پاگرد در بعضی موارد نیاز نیست.
پله نیم‌گرد	2-4	120-180	120-180	برای طراحی‌های لوکس و فضاهای خاص استفاده می‌شود.
پله شناور	0-2	90-120	90-120	در برخی موارد پاگرد حذف می‌شود و یا کوچک‌تر است.
پله فرار (اضطراری)	2-4	120-150	120-150	باید استانداردهای ایمنی را رعایت کند.

انواع مصالح مورد استفاده در انواع پله در طراحی معماری و ویژگی‌های آن‌ها

نوع مصالح	ویژگی‌ها	کاربردها	معایب
بتنی	استحکام بالا، طول عمر زیاد، مقاوم در برابر آتش و رطوبت	ساختمان‌های مسکونی، تجاری، صنعتی و پل‌های ارتباطی	وزن زیاد، نیاز به قالب‌بندی دقیق، اجرا زمان‌بر
فلزی (فولاد، آلومینیوم، آهن)	سبک، مقاوم، اجرای سریع، قابل استفاده در پله‌های معلق و مدرن	ساختمان‌های صنعتی، تجاری، مدرن، پله‌های اضطراری	نیاز به پوشش ضدزنگ، انتقال صدا و لرزش
چوبی	زیبایی طبیعی، گرم و دلنشین، سبک	ویلاها، ساختمان‌های سنتی، داخلی منازل و دکوراسیون داخلی	حساس به رطوبت، آتش‌سوزی و حشرات، نیاز به نگهداری دوره‌ای
شیشه‌ای	مدرن، جذاب، امکان عبور نور، ترکیب با فلز و چوب	فضاهای لوکس، اداری، نمایشگاهی و داخلی	نیاز به شیشه‌های مقاوم (لمینت یا سکوریت)، احتمال لیز خوردن، هزینه بالا
سنگی (مرمر، گرانیت، تراورتن)	مقاومت بالا، دوام طولانی، ظاهری لوکس و متنوع	ساختمان‌های لوکس، تجاری، کلاسیک، راه‌پله‌های ورودی و لابی‌ها	وزن بالا، قیمت زیاد، لغزندگی در برخی انواع
سرامیکی و کاشی	تنوع طرح و رنگ، تمیزکاری آسان، مقاوم در برابر رطوبت	فضاهای داخلی، سرویس‌ها، راه‌پله‌های عمومی	شکننده بودن، نیاز به زیرسازی مناسب، لغزندگی
کامپوزیت (فایبرگلاس، PVC و پلیمرها)	سبک، مقاوم در برابر رطوبت، ضربه‌پذیر، عایق حرارتی و صوتی	پله‌های صنعتی، استخرها، محیط‌های مرطوب	هزینه تولید بالا، امکان تغییر رنگ در برابر نور خورشید

🔹 نکات مهم در انتخاب مصالح انواع پله در طراحی معماری:

محل استفاده: داخل ساختمان یا بیرون
میزان تردد: عمومی، خصوصی، اضطراری
ایمنی: مقاومت در برابر لغزش و آتش‌سوزی
هزینه و نگهداری: مقرون‌به‌صرفه بودن و نیاز به مراقبت دوره‌ای

مکان‌های استفاده از انواع پله در طراحی معماری

نوع پله	مکان‌های کاربردی	ویژگی‌های خاص
پله مستقیم (یک‌طرفه)	ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، کتابخانه‌ها، فروشگاه‌ها	طراحی ساده، اجرای آسان، نیاز به فضای زیاد در طول
پله دوطرفه با پاگرد	مدارس، بیمارستان‌ها، هتل‌ها، مراکز خرید، ادارات	مناسب برای فضاهای پرتردد، کاهش خستگی هنگام بالا رفتن
پله سه‌طرفه با پاگرد	بیمارستان‌ها، ساختمان‌های آموزشی، هتل‌های بلندمرتبه	کاهش فضای مورد نیاز در مقایسه با دوطرفه، ایمنی بیشتر
پله چهارطرفه (U شکل)	مراکز تجاری، مراکز درمانی، ساختمان‌های عمومی و بزرگ	جمع‌وجورتر از پله‌های مستقیم و دوطرفه، نیاز به طراحی دقیق
پله مارپیچ (حلزونی)	فضاهای مسکونی، دکوراتیو، فضاهای کوچک، برج‌های مراقبت	صرفه‌جویی در فضا، زیبایی بالا، سختی در استفاده مداوم
پله معلق	خانه‌های مدرن، ویلاها، لابی‌ها، دفاتر لوکس	طراحی مدرن، ظاهری شناور، نیاز به محاسبات مهندسی دقیق
پله کنسولی	فضاهای لوکس، گالری‌ها، ساختمان‌های مدرن	بدون ستون و پایه، زیبایی خاص، نیازمند دیوار باربر مستحکم
پله گرد	ورودی ساختمان‌های بزرگ، فضاهای خاص، رستوران‌ها، ویلاها	زیبایی بصری، اشغال فضای متوسط، نیازمند طراحی حرفه‌ای
پله فرار (اضطراری)	ساختمان‌های اداری، مسکونی بلند، مراکز تجاری، هتل‌ها	مقاوم در برابر آتش، ایمنی بالا، اجرای سریع (معمولاً فلزی)
پله باکس (محصور)	ساختمان‌های عمومی، اداری، بیمارستان‌ها، مجتمع‌های مسکونی	حفاظت در برابر دود و آتش، طراحی ایمن، اشغال فضای بیشتر
پله متحرک (برقی)	مترو، فرودگاه‌ها، مراکز خرید، ترمینال‌ها	حمل‌ونقل آسان، مناسب برای افراد دارای معلولیت و سالمندان
پله تاشو (جمع‌شونده)	زیرشیروانی، فضاهای مخفی، واحدهای دوبلکس کوچک	صرفه‌جویی در فضا، قابلیت مخفی شدن، استحکام کمتر نسبت به انواع ثابت

🔹 نکات مهم در انتخاب انواع پله در طراحی معماری:

میزان تردد و کاربرد
محدودیت فضایی
الزامات ایمنی و استانداردها
زیبایی و هماهنگی با طراحی داخلی یا خارجی

الزامات ایمنی انواع پله در طراحی معماری

نوع پله	الزامات ایمنی
پله مستقیم (یک‌طرفه)	– رعایت حداقل عرض 90 سانتی‌متر در ساختمان‌های مسکونی و 110 سانتی‌متر در ساختمان‌های عمومی- حداکثر ارتفاع مجاز هر پله 17 سانتی‌متر و حداقل کف پله 28 سانتی‌متر- نصب نرده یا دست‌انداز با حداقل ارتفاع 90 سانتی‌متر
پله دوطرفه با پاگرد	– حداقل عرض 110 سانتی‌متر در فضاهای عمومی- پاگرد با حداقل عمق برابر عرض یک بازوی پله- رعایت استاندارد کف‌پوش‌های ضد لغزش
پله سه‌طرفه با پاگرد	– حداکثر شیب 30 درجه برای کاهش خطر سقوط- نصب نرده‌های مقاوم در برابر فشارهای افقی
پله چهارطرفه (U شکل)	– رعایت حداقل ارتفاع 2 متر برای جلوگیری از برخورد سر با سقف- پاگرد حداقل هم‌عرض پله‌ها
پله مارپیچ (حلزونی)	– حداقل عرض کف پله در قسمت مرکزی 20 سانتی‌متر و در کناره‌ها 30 سانتی‌متر- حداقل شعاع داخلی 70 سانتی‌متر برای راحتی تردد- استفاده از نرده‌های محافظ در تمام مسیر
پله معلق	– محاسبات سازه‌ای دقیق برای تحمل بار- استفاده از پوشش‌های ضد لغزش برای جلوگیری از سر خوردن
پله کنسولی	– اتصال ایمن به دیوارهای باربر یا سازه‌های فلزی مستحکم- نرده‌گذاری یا شیشه‌های محافظ برای ایمنی بیشتر
پله گرد	– رعایت حداقل عرض مفید 100 سانتی‌متر در فضاهای عمومی- استفاده از کف‌پوش‌های ضد لغزش برای جلوگیری از سر خوردن
پله فرار (اضطراری)	– حداقل عرض 120 سانتی‌متر در ساختمان‌های بلندمرتبه- جان‌پناه یا نرده‌های ایمن با ارتفاع حداقل 110 سانتی‌متر- متریال ضد حریق و مقاوم در برابر حرارت و زلزله
پله باکس (محصور)	– رعایت حداقل 2 خروجی مستقل در ساختمان‌های بلند- تهویه مناسب برای خروج دود در شرایط اضطراری- استفاده از مصالح نسوز و مقاوم در برابر آتش
پله متحرک (برقی)	– نصب سنسورهای ایمنی برای توقف خودکار در مواقع خطر- رعایت حداکثر سرعت 0.75 متر بر ثانیه برای جلوگیری از سقوط افراد- روشنایی کافی در مسیر برای افزایش دید
پله تاشو (جمع‌شونده)	– قفل ایمنی برای جلوگیری از سقوط ناگهانی- نصب درست روی دیوار یا سقف برای تحمل وزن کاربران

🔹 نکات عمومی ایمنی انواع پله در طراحی معماری:

رعایت ارتفاع یکسان برای تمام پله‌های یک بازو (رواداری حداکثر ±10 میلی‌متر)
نصب دستگیره یا نرده در ارتفاع مناسب برای همه سنین و افراد دارای محدودیت حرکتی
استفاده از کف‌پوش‌های ضد لغزش برای کاهش خطر سر خوردن
اطمینان از نورپردازی مناسب در مسیر پله‌ها برای افزایش دید
حفظ حداقل عرض استاندارد طبق نوع ساختمان و تعداد کاربران

مقایسه مقاومت پله فلزی و بتنی

ویژگی‌ها	پله بتنی	پله فلزی
مقاومت فشاری	بسیار بالا، مناسب برای بارهای سنگین و استفاده در ساختمان‌های بلند	مقاومت فشاری کمتر نسبت به بتن، اما با طراحی مناسب می‌تواند بارهای متوسط را تحمل کند
مقاومت کششی	پایین، نیاز به میلگرد برای تقویت	بالا، به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری فلز
مقاومت در برابر آتش	بسیار مقاوم، دیرتر آسیب می‌بیند	در برابر حرارت بالا تغییر شکل می‌دهد و نیاز به پوشش ضد حریق دارد
مقاومت در برابر رطوبت	مقاوم، اما در صورت نفوذ آب و یخ‌زدگی ممکن است دچار ترک‌خوردگی شود	در معرض رطوبت زنگ می‌زند و نیاز به پوشش ضد زنگ دارد
مقاومت در برابر زلزله	عملکرد مناسب به دلیل وزن زیاد، اما ممکن است ترک بخورد	انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر نیروهای لرزه‌ای
دوام و طول عمر	طول عمر بالا، اما نیاز به تعمیرات در صورت ترک‌خوردگی	در صورت مراقبت و پوشش مناسب، عمر طولانی دارد
وزن سازه‌ای	سنگین، نیاز به طراحی دقیق در ساختمان‌های مرتفع	سبک‌تر، مناسب برای ساختمان‌هایی که نیاز به کاهش بار مرده دارند
سرعت اجرا	کند، نیاز به قالب‌بندی و عمل‌آوری بتن	سریع، قطعات را می‌توان از قبل ساخت و در محل نصب کرد
هزینه نگهداری	کم، اما تعمیرات در صورت آسیب‌دیدگی دشوار است	نیاز به نگهداری بیشتر (رنگ‌آمیزی، ضد زنگ و…)
مقاومت در برابر ضربه	بالا، در برابر ضربات مکانیکی مقاوم است	در صورت طراحی ضعیف ممکن است دچار تغییر شکل شود
قابلیت اجرا در طرح‌های خاص	کمتر، به دلیل وزن و دشواری در قالب‌بندی	زیاد، به دلیل قابلیت برش، خم‌کاری و جوشکاری آسان

جمع‌بندی انواع پله در طراحی معماری:

پله بتنی مناسب برای فضاهای پرتردد، ساختمان‌های بلند و مکان‌هایی که نیاز به مقاومت بالا دارند.
پله فلزی مناسب برای فضاهای سبک، سازه‌های موقت، صنعتی و ساختمان‌هایی که نیاز به انعطاف‌پذیری دارند.

نوشته های مرتبط:

لطفا امتیازی بدهید!

آخرین اطلاعیه ها